Dijital Oyun Müzeleri

DİJİTAL OYUN MÜZELERİ

Dünya genelinde ve ülkemizde geleneksel oyunlar ve oyuncak müzeleri son yıllarda arkeoloji müzeleri kadar olmasa da ilgi görmeye başladı. Özellikle koleksiyonerlerin gözdesi olan bu müzelerin bir de farklı versiyonu var. Bunlara da dijital oyun müzeleri deniliyor. Dijital oyunlarla özellikle bilgisayar ortamında 1980li yıllarda tanışıldı. Geleneksel oyunlar yavaş yavaş azalmaya başladı. Yıllar ilerledikçe de bu oyunlar güncellendi ve boyut değiştirdi. Yeni sürümleri dijital oyun severlerle buluştu. Tabi böyle olunca da eski versiyonlarının pabucu dama atıldı. İşte bu oyunların unutulmaması ve oyunseverlere hatırlatılması amacıyla son yıllarda oyuncak müzelerinden yeni bir müze türü ortaya çıktı. Bunlara dijital oyun müzeleri denildi.

Dünya genelinde ve ülkemizde bu alanda adını duyurmuş olan oyun müzelerini kısaca inceleyelim.

Berlin Bilgisayar Oyunları Müzesi

Almanya’nın başkenti Berlin’de bulunan 1997 yılında kurulan Bilgisayar Oyunu Müzesi (Computerspiele Museum), interaktif dijital eğlence iletişim araçlarını toplamakta korumakta ve araştırmalar yapmaktadır. Avrupa’nın en büyük bilgisayar oyunlarına, oyun konsollarına ve sergi koleksiyonuna sahiptir. Müze 1997 yılından bu yana birçok uluslararası sergi düzenlemiştir. Ocak 2011’de, Berlin-Friedrichshain’de eski Cafe Warschau’da Bilgisayar Oyunları Bir İletişim Aracının Evrimi isimli sergi açıldı. Sergide oyunun kültür tarihine girişinden sonra, son 50 yıl içinde bilgisayar oyunlarının gelişimini izlemek mümkün. Kilometre taşlarından, 1972’de çıkan ilk ev video oyun konsolu Odyssey, ilk oyun bilgisayarı Commodore C 64 ve ilk seri üretimli oyun bilgisayar otomatı Computer Space koleksiyonda görülebilir. Bilgisayar teknolojisinin gelişimi ile oyunların ilgi çekiciliği giderek artmaktadır. Buna karşılık, oyunlardaki uygulamalar da donanım yeniliklerine ivme kazandırmaktadır. Bilgisayar Oyunu Müzesi’nde 300 sergi parçası gösterilmekte olup, 35 oyunu ziyaretçiler deneyebilmektedirler.

Computerspielemuseum, Uluslararası Müzeler Konseyinin (ICOM) yanı sıra Almanya Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı tarafından finanse edilen Nestor Projesi’nin bir üyesidir.

Sovyet Atari Makineleri Müzesi

Avrupa’da bir diğer dijital oyun müzesi St. Petersburg’da yer alan Sovyet Atari Makineleri Müzesidir. Moskova Politeknik Üniversitesi mezunları olan Alexander Stakhanov, Alexander Vugman ve Maxim Pinigin tarafından 2007 yılında kurulan müze ilk başlarda üniversite yurdunun bodrum katında bomba sığınağında bulunuyordu. O zamanlar müzenin koleksiyonunda 37 atari makinesi yer alıyordu. Müzeyi sadece çarşamba günleri ve önceden programlayarak ziyaret etmek mümkündü. Alexander Stakhanov ‘’Her şey evde Sea Battle atari makinesine sahip olmak istediğimizde ve bunun sadece bizim için değil, arkadaşlarımız için de ilginç olduğunu fark ettiğimizde başladı” demiştir.

Müzenin kurucuları başlangıçta, ilk atari makinelerini ülkenin her yerinde çöplüklerde, terk edilmiş öncü kamplarda, parklarda, kültür merkezlerinde ve sinemalarda aramışlar. Koleksiyondaki ilk makineler Pryamikov parkında 210 ruble karşılığında satın alınmış. Ancak, atari makineleri eksik olduğu için Deniz Savaşı hayali asla gerçekleşmemiş. Başlangıçta müzeye gelen makinelerin neredeyse tamamı çalışmıyormuş ve üç bozuk makineden bir makine ancak toplanmış. Nisan 2010’da müze, Malaya Ordynka’daki Rot Front fabrikasının eski atölye binasına taşınır ve ve günlük olarak çalışmaya başlar. Koleksiyon 40 çeşit atari makinesine genişler. Ağustos 2011’de Baumanskaya Caddesi’ne taşınan müzenin sergisi düzinelerce atari makinesiyle yenilenir. 15 Haziran 2013’te St. Petersburg’da Koniushennaya Meydanı’nda 18. yüzyılda arabaları depolamak için kullanılan bir binada müzenin bir de şubesi açılır. Şube koleksiyonu, 50’den fazla çalışan atari makinesi içerir. Müzeye göre, 2016 yılında St. Petersburg şubesini ziyaret edenlerin sayısı, 2015 yılına göre %9 daha fazladır ve 23.000 kişiye ulaşmıştır. Ağustos 2014’ün sonunda da müzenin üçüncü şubesi Kazan’da Kremlin Caddesi’nde açılır. Orada yaklaşık 40 atari makinesi sunulur. Haziran 2015’ten bu yana, Moskova Sovyet Atari Makineleri Müzesi, Kuznetsky Most Caddesi’nde yer almaktadır . Müzenin koleksiyonunda yaklaşık 80 slot makinesi vardır.

ABD Ulusal Video Oyunu Müzesi

Teksas’ta bulunan ABD Ulusal Video Oyunu Müzesi, video oyunları tarihi ve video oyun endüstrisi hakkındadır. 2016 yılında açılan müzede klasik video oyunları, atari makinaları, farklı oyunlarla ilgili konsollar, tarihi bilgisayarlar, video oyun endüstrisi hakkında eserler yer almaktadır. Müzenin amaçlarından biri, ziyaretçilerin oyunları deneyimlemesini sağlamaktır. Bu nedenle oynanabilir oyunlar içeren birçok etkileşimli ekran vardır.

Ulusal Video Oyunu Müzesi, her biri video oyunu tarihinin farklı bir sahnesine veya yönüne odaklanan birden fazla sergi sunar. Bu, oyunlarda ses tasarımına, 1983’teki video oyunu çöküşüne, ev bilgisayarının yükselişine ve video oyun denetleyicilerinin, konsolların ve daha fazlasının evrimine odaklanan sergiler içerir. Müze, Stadyum Etkinlikleri ve Nintendo Dünya Şampiyonaları NES Kartuşu gibi özellikle nadir ve popüler oyun eserlerinin ayrıntılı vitrinlerinin yanı sıra, çoğu şimdiye kadar yalnızca bir avuç üretilmiş olan nadir özel sürüm konsolları barındırıyor. Ayrıca müze için piyasaya sürülmemiş video oyunlarının bilinen tek prototipi de dahil olmak üzere her türlü video oyunu prototipi için güvenli bir sığınak denebiliyor. Ulusal Video Oyunu Müzesi dünyanın en büyük oyun tarihi arşivlerinden birine sahip olmasıyla dikkat çekiyor. Müzenin çevresinde, katılımcıların boş zamanlarında oturup oynayabilecekleri genellikle aylık olarak değişen çeşitli oyunlarla, oyun konsolları dolaşıyor. Ulusal Video Oyunu Müzesi ayrıca Pac-Man, Punch-Out gibi oyunlar içeren tam özellikli, 80’ler tarzı klasik bir oyun salonuna ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca, Pong oyununun Müze’de geniş çapta beğeni toplayan dev boyutlu bir versiyonu da bulunmaktadır.

Yıldız Oyunları Dünya Salonu

Yıldız Oyunları Dünya Salonu 11 Ocak 1985 tarihinde Illinois eyaletinde Maple Park da açılmıştır. Açılışında sadece 18 oyun salonu vardır. Star Worlds, sahipleri Patrick O’Malley ve Glenn Thomas’ın daha fazla müşteriye hitap edebilmek için daha büyük alan tercih etmesi üzerine 2004 yılında yine Illinois’de De Kalb’a taşınmıştır. Bugün oyun odalarında düzenli olarak dönen yüzlerce oyun mevcuttur. Ağırlıklı olarak Video Arcade Oyunlarının altın çağına adanmış birkaç odası olan, aynı zamanda atari oyunuyla ilgili çok çeşitli koleksiyonları sergileyen bir müzedir. İkonografi, ev video oyun konsolları ve genel olarak 1980’lerin pop kültürü yer alır. Star Worlds, 1980’lerden beri halen faaliyette olan son kalan mahalle oyun salonlarından biri olduğu için oyun ünlüsü Walter Day tarafından İkiz Galaksiler Uluslararası Tarihi Video Oyun Salonları Siciline alınmıştır.

Patrick O’Malley, atari salonuna, henüz gençken Maple Park’ta ailesinin garajında kişisel bir oyun koleksiyonu olarak başlar. Ancak daha sonra Gerault Amusements’tan Tom Sofranski’den yakın zamanda feshedilmiş Star Worlds oyun salonları zincirini (eskiden Cenevre, Illinois ve Batı Chicago, Illinois’de bulunuyordu ) satın aldığında oyunları şehir genelindeki ticari bir perakende alanına taşır. Müzede yer alan oyunlar: Q*bert, Space Invaders, Hangly-Man, Asteroids, Rapid Fire (video game), Wizard of Wor, Sky Raiders, Depth Charge, Frogger Space, Encounters Kangaroo, Donkey Kong, Stargate, Pengo Le Mans, Scramble, Make Trax, Pac-Man…

Ulusal Video Oyunları Müzesi

İngiltere’nin Sheffield şehrinde bulunan 2018 yılında açılan müzede BBC Mikro, Sega Mega Drive, Game Boy, Dans Sahnesi, Füzyon Ördek Avı, Silahkılıcı gibi oyunlar yer alır.

Dünyadan diğer video oyun müzeleri; Uluslararası Elektronik Oyunlar Tarihi Merkezi (New York, ABD, 2010), Uluslararası Video Oyunu Onur Listesi (Ottawa, ABD 2010), Fin Oyun Müzesi (Tempere, Finlandiya, 2017), Roma Video Oyun Müzesi (Roma, İtalya, 2012), Nostalji Kutusu (Perth, Batı Avustralya, 2015)…

Türkiye’de Dijital Oyun Müzeleri

2015 yılında A-Plus yayın grubu içerisinde yer alan Türkiye’nin en köklü oyun odaklı gençlik sitesi olan Merlin’in Kazanı‘nın kurucusu Murat Oktay, A-Plus desteğiyle birlikte Türkiye’nin ve Avrupa’nın en büyük oyun konsolları koleksiyonu müzesini Türkiye’de kurmuştur. Türkiye’de bir ilk olan dijital oyun müzesiyle ilgili Murat Oktay’ın “Bu koleksiyonun 20 senelik bir geçmişi var. 4 sene önce elimdeki parça sayısı belli bir noktaya ulaşınca bunu koleksiyona dönüştürmeye ve paylaşmaya karar verdim. Koleksiyonun parçaları, Amerika, Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya, Afrika ve Türkiye’nin de dahil olduğu birçok Avrupa ülkesinden toplandı. Yetkililerden önemli ölçüde destek gördük ancak, sadece Ankara ile sınırlı kalmayacağız. Bu serginin bir benzerini mutlaka İstanbul’da da gerçekleştireceğiz” şeklinde açıklaması vardır.

İçeriğinde 200’den fazla konsol ile binlerce oyun bulunan koleksiyonda, ziyaretçiler en değerli parçalarından örnekleri görme ve deneme şansına sahip olacaklar. Bunlar içinde dünyanın ilk oyun konsolu Magnavox Odyssey, Atari Ultra Pong ve Arcadia 2001 gibi ürünlerin yanı sıra, Dedektif Fırtına ve İstanbul Efsaneleri: Lale Savaşçıları gibi tamamen yerli üretim ve emekle ortaya çıkan ürünler de yer almaktadır.