Türkiye İş Bankasının Ulus’ta yer alan, uzun yıllar genel müdürlük olarak kullanılan tarihi binası 2 Mayıs 2019 tarihinde müzeye dönüştürülmüş. İsmini bankanın kurucusu Atatürk’ün, askeri zaferlerin ancak iktisadi zaferlerle kalıcı olabileceği vizyonu çerçevesinde alan İktisadi Bağımsızlık Müzesinde Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren ülkemizin iktisadi bağımsızlık yolunda attığı büyük adımlar bankanın tarihi ile birlikte ele alınıyor. İtalyan mimar Giulio Mongeri tarafından tasarlanan bina 1929 yılında tamamlanmış. Erken Cumhuriyet Dönemi mimarisinin günümüze ulaşmış en önemli örneklerinden biri olan tarihi binada, Batı ve Osmanlı mimarisinin izlerini görmek mümkün. Oval biçimde tasarlanan ana holün üstünde yer alan vitray hem holün hem de üst katın daha aydınlık olmasını sağlıyor. Vitrayda elinde uzlaştırma gücünü temsil eden yılanlı asası, başında ve ayaklarında hızına gönderme yapan kanatlarıyla mitolojide para ve ticaretle ilişkilendirilen Hermes tasvir edilmiş.
Giriş bölümü bankanın ilk yıllardaki haline göre yeniden yapılmış veznelerden oluşuyor. Bu kısımda ziyaretçileri “Türkiye İş Bankası, kuran: Kemal Atatürk” yazan bir tabela ve üzerinde ulu önderin büstü karşılıyor. Veznenin arkasında yer alan masalarda çeşitli şehirlerden İş Bankası şubesi açılması için Ankara’ya gönderilen dilekçeleri, yine aynı yıllara ait hesap ve muhasebe defterleri gibi orijinal belge ve dokümanları görmek mümkün. Aynı bölümde dönemin Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk imzalı “Türk Parası Kıymetini Koruma Kanunu” hükümleri de sergilenenler arasında yer alıyor. Müzenin duvarlarında İş Bankasının ilk reklam afişlerine rastlanırken, yine giriş bölümünde döneme ait kasaların yanı sıra daktiloları, çevirmeli telefonları ve hesap makinelerini de görmek mümkün. Ayrıca giriş katında müzeye de ismini vermiş olan İktisadi Bağımsızlık Sergisi yer alıyor. Sergide Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren ülkemizin iktisadi bağımsızlık yolunda attığı büyük adımlar, bankanın bağımsızlık hamlesine sunduğu katkıları ve bu alanda yaptığı yatırımları ile birlikte ele alınıyor. Bu bölümde iktisadi bağımsızlık tarihine dair fotoğraf, çeşitli belge ve nesnelerin yanı sıra Türkiye’nin yeni yüzünü dünyaya tanıtmak amacı ile Atatürk’ün önerisi ile hayata geçirilen Karadeniz Vapuru projesinden bazı tarihi dokümanları da görmek mümkün.
Giriş bölümünden, müzenin “kiralık kasa” bölümüne iniliyor. Burada ziyaretçileri kasanın dev metal kapısı karşılarken, içeride kasalardan dışarı taşan bazı kişisel eşyalar ve o yıllarda çalışanların siyah beyaz fotoğrafları ziyaretçileri o dönemin havası içerisine götürüyor.
Atatürk’ün 22 Ekim 1929 tarihinde binayı ziyaretinde misafir edildiği ilk İdare Meclisi Salonu olan Mavi Salon, 1956 yılında dekore edilip, halen bankanın kuruluş günü olan 26 Ağustos tarihinde Yönetim Kurulu toplantılarına da ev sahipliği yapan Büyük Toplantı Salonu ve bankanın ilk Genel Müdürü Celal Bayar’ın makam odası gibi tarihi dokusu korunmuş alanlar ise birinci katta yer alıyor. Bu katta ayrıca kuruluşundan bugüne Türkiye İş Bankası’nın genel müdürlük binalarının maket ve fotoğrafları, Atatürk’ün ziyareti sonrası çekilen fotoğraftan Kurt Bullent tarafından müze için yapılan bir yağlı boya tablo ile Atatürk’ün bankanın İskenderiye Şubesi’ne hitaben imzaladığı Weinberg tablosu da sergilenmekte.
Müzenin ikinci katında ise bankanın geçmişten bugüne iletişim faaliyetleri ve toplumsal yaşama katkıları “Türkiye İş Bankası İftiharla Sunar” başlıklı, kalıcı olarak kurgulanan İletişim Yolculuğu Sergisi ile yer alıyor. Sergide bankanın kuruluşundan bu yana sürdürdüğü reklam faaliyetleri ilgi çekici bir seçkiyle ziyaretçilere sunulurken, banka ile yolu kesişen çok sayıda tanınmış ismin olduğu reklam filmleri ve tanıtım programlarını da görmek mümkün. Aynı zamanda bu bölümde biriktirme alışkanlığının yaygınlaşması, toplumda tasarruf bilincinin yerleşmesi ve gelişmesi amacıyla dağıtılan kumbaralardan örnekler ile yapılan reklam çalışmaları, tasarrufun önemini anlatan ilgi çekici ilan ve afişler de yer alıyor.
Müzede aynı zamanda bir sanat galerisi ve geçici sergi salonu da bulunuyor. Müzenin üçüncü katında bulunan İş Sanat Ankara Sanat Galerisi 7 Aralık 2021 – 6 Mart 2022 tarihleri arasında seramik sanatçısı Soner Genç’in ‘Zamanın Hazinesi’ sergisine ev sahipliği yaptı. Sergide sanatçının dört yıllık çalışma sonucu hazırladığı; Antik Dönem’den başlayıp Roma, Bizans, Truva, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk dönem metalik paralarından günümüz sanal parasına uzanan bir çeşitlilikte para örneklerini seramik tasarımı ile hazırladığı eserleri yer aldı.
Dördüncü katta yer alan geçici sergi salonunda ise bir ayağı İstanbul’da açılan Milli Mücadele’nin 100. yılında “İstiklâl” sergisi yer alıyor. Sergide birçok ulusal ve uluslararası arşiv ve koleksiyondan derlenen çok sayıda belge, fotoğraf, film, harita ve objenin yanı sıra dijital ekranlardan çok sayıda tarihi görüntü de izlenebiliyor. Sergi, Milli Mücadele’ye dair şimdiye kadar hazırlanmış en kapsamlı sergilerden biri olma özelliği taşıyor. Sergide yer alan koleksiyonlardan biri de ulu önder Atatürk’ün silah arkadaşı Orgenaral İzzeddin Çalışlar’a ait. Bir sandık içerisinden çıkan o dönemde kaleme alınmış günlükler, notlar, savaş sırasında elle çizilerek hazırlanmış kroki ve haritalar gibi pek çok dokümanın arasından oluşturulan seçkinin yanı sıra o dönemin tarihine tanıklık eden sandığı da görmek mümkün. Serginin küratörlüğünü ise dedesiyle aynı ismi taşıyan Çalışlar’ın torunu İzzeddin Çalışlar üstlenmiş.
Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi Pazartesi hariç her gün 10.00 – 17.00 saatleri arasında ücretsiz olarak ziyaret edilebilir.
Kaynaklar:
https://www.issanat.com.tr/iktisadi-bagimsizlik-muzesi/muzeler
Görseller: https://twitter.com/issanat
