Ankara Üniversitesi Oyuncak Müzesi, BirKültür ve yeni açılmakta olan Müze Kumbaram olarak kolektif sergi açma fikrinin dile geldiği ilk günden, tam dört ay sonra Çankaya Belediyesi Zülfü Livaneli Kültür Merkezinde kapılarımız ziyaretçilere açıldı.
Kumbaramdaki Oyuncaklar Oyun Bahçemde Sergisi’nde, 2020 yılında 30. yılını geride bırakmış olan Ankara Üniversitesi bünyesindeki Türkiye’nin ilk oyuncak müzesi Ankara Oyuncak Müzesine odaklanılırken, Müze Kumbaram ve BirKültür Girişim Platformunun iştirakleriyle oyuncakla kumbarayı bir araya getiren yaşayan bir sergi kurgulandı.
Ankara Oyuncak Müzesinin hızlı değişim süreci içinde kaybolma tehdidi altında bulunan oyuncakları korumak, oyuncak aracılığıyla sanayi, kültür, eğitim, çocukluk ve oyun tarihi alanlarında sürekli ve geçici sergiler düzenleme işlevleriyle BirKültür Girişim Platformunun hızlı değişim süreci içerisinde oluşan tehditlere karşı kumbarayı kullanarak kültürleri korumak, yaşatmak, anlatmak; kültür tarihi, eğitim tarihi, çocukluk tarihi alanlarında araştırmalar ve kumbara aracılığıyla çocuklarla ve yetişkinlerle müze, sanat, tarih gibi disiplinlerarası uçsuz bucaksız alanlarda eğitimler yapma misyonları bu sergide birleştirildi.
Serginin farklı bir özelliği; Zülfü Livaneli Kültür Merkezinde hazırlıklara başlandığı ilk andan itibaren kurulum sürecinin tamamı da serginin bir parçasıydı. 5 Nisan tarihinden itibaren etaplar halinde kurulan sergiye her gün yeni eserler katıldı. BirKültür’ün yanı sıra sanatçıların, kişi ve kurumların koleksiyonlarından serginin temalarına göre seçilmiş eserler yerleştirilirken, bir kısım eserlerin sanatçıları da eşlik etti. Kendileri ile söyleşiler gerçekleştirildi.
Sergi, Ankara Oyuncak Müzesinin 1990 – 2015 yılları arasında bir araya getirilen, 3000’e yakın oyuncaktan oluşan zengin koleksiyonundan seçilen, geleneksel oyuncaklar yanı sıra yerli ve yabancı sanayi tipi oyuncaklarla, farklı dönemlere tarihlenen kumbaralardan oluşuyor.
1990 yılında açılan Ankara Oyuncak Müzesinin koleksiyonu sergiye kuruluş yıl dönümü olan 20 Nisan tarihinde dahil oldu. Müzenin 31.yılı onuruna çevrimiçi olarak düzenlenen törende açılış konuşmasını Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Ünüvar yaptı. Açılışta Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Hicabi Kırlangıç da kendisine eşlik etti.
Oyuncak Müzesi koleksiyonundan seçkilerin açılışının ardından, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi (ÇOKAUM) ve Oyuncak Müzesi Müdürü Prof. Dr. Müge Artar müze hakkında verdiği bilgilerin yanı sıra serginin deneysel çalışmalarla çeşitlenen ve interaktif süreçlerle devam eden yapısından bahsetti.
Tarihi özellikle “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” ile “18 Mayıs Müzeler Günü”nü içerecek şekilde kurgulanan sergi kapsamında 22 Nisan tarihinde folklor ve kültür araştırmacısı Ceren Göğüş ile “Topaç Koleksiyonum” başlıklı söyleşi yapıldı.
Doç Dr. Ceren Güneröz Karadeniz’in moderatörlüğünde gerçekleştirilen, oyun ve oyuncak kültürünün tarihçesinden başlayıp, Anadolu’da ve tüm dünyada topaç oyuncağına odaklanan söyleşi, sergi mekanı Çankaya Belediyesi Zülfü Livaneli Kültür Merkezinden canlı yayınla izleyicilere ulaştı.
Söyleşi BirKültür Youtube kanalında da aynı isimle yayınlanmaktadır.
ICOM’un her yıl bir tema çerçevesinde kutladığı Uluslararası Müzeler Günü için bu yılki tema, Müzelerin Geleceği: İzileşme ve Yeniden Düşleme idi. Tüm dünyadan müzelerin istedikleri taktirde yer alabilecekleri etkinlik haritasında bu yıl Kumbaramdaki Oyuncaklar Oyun Bahçemde Sergisi de yer aldı.
25 Nisan tarihinde ise Dünya Veteriner Hekimler Günü kutlamalarına çocukların 23 Nisan coşkusu da dahil edilerek Ankara Üniversite Veterinerlik Fakültesinden Doç Dr. Okan Ekim’in “Ben Bir Veteriner Hekimim” başlıklı etkinliği çevrimiçi olarak gerçekleştirildi. 7-10 yaş grubu çocukların katıldığı etkinlikte Okan Ekim, hayvan türleri ve yaşantılarını geniş bir yelpazeyle paylaşırken, çocuklara tüm etkinlik boyunca interaktif bir deneyim yaşattı.
26 Nisan gününde açıklanan pandemi şartları gereğince Kumbaramdaki Oyuncaklar Oyun Bahçemde Sergisi 17 Mayıs 2021 tarihine kadar yerinde ziyarete kapalı olacakken, 16 Mayıs’ta Çankaya Belediyesinden Zülfü Livaneli Kültür Merkezinin 1 Haziran 2021 tarihine kadar ziyaretçi kabul edemeyeceği bilgisi verildi.
Yerinde ziyarete açık olduğu sürede de, mekanda geçekleştirilen canlı yayın, söyleşi ve hizmet içi atölyelerin yanı sıra, sistematik olarak yapılan çevrimiçi etkinlikler serginin hibrit olarak sürdürülebilirliğini mümkün kıldı. İlk kurulmaya başladığı 5 Nisan tarihinden itibaren tüm aşamaları çevrimiçi olarak izlenebilen sergi, alternatifli olarak hazırlanmış etkinliklerle www.oyuncak.museum adresinde ve sanal platformlarda hiç kesintisiz devam ettirildi.
Pandemi sebebiyle sergi salonunun açık olma durumu, ziyaret saatleri ve ziyaret koşullarında kısa aralıklarla sürekli güncellemeler yaşanmış olsa da farklı koşullar için üretilmiş alternatifli etkinlikler, sergi ekibinin bireysel uzmanlıklarını oyun ve oyuncak teması üzerinden aktardıkları sunumlar ve atölyeler serginin sürekli yükselen ivmeyle devam etmesini sağladı.
Başta Ankara Oyuncak Müzesinin kurucusu Prof. Dr. Bekir Onur ile müzede gerçekleştirilen ropörtaj olmak üzere, sergiye katkı veren bir çok uzman ile yapılan söyleşiler sözlü tarih çalışması açısından kıymetli yayın ve arşiv kayıtları oldular.
Ankara Üniversitesi Disiplinlerarası Müze Eğitimi Ana Bilim Dalından Prof. Dr. Ayşe Çakır İlhan, Doç. Dr. Ayşe Okvuran, Başkent Üniversitesi Müzecilik Bölümünden Prof. Dr. Billur Tekkök Karaöz ve Prof. Dr. Serap Buyurgan öğrencileri ile birlikte gerçekleştirdikleri ziyaretlerle serginin içeriği ile ilgili bilgiler alırken, katkılarını da esirgemediler.
21 Mayıs’ta kapanmak üzere planlanan serginin, ay sonuna kadar devam edecek toplanma aşamaları, bu kez yerinde ziyarete açık olamayacak olsa da kurulumda olduğu gibi çevrimiçi ve kayıt yayınlarla izlenebilecek. Bu süreçteki etkinlikler arasında 26 Mayıs 2021 tarihinde ÇOKAUM ve Oyuncak Müzesi Müdürü Prof. Dr. Müge Artar’ın “Oyun ve Oyuncağın Çocuğun Gelişimindeki Önemi” üzerine söyleşisi ve 28 Mayıs 2021 tarihinde Celil Atasever’in Türkiye’de Oyuncağın Sosyo Kültürel Analizi konulu sunumu yer almakta.
Serginin kültürel birikimimize katkı sağlaması ümidiyle…
